PMKSY | પ્રધાનમંત્રી કૃષિ સિંચાઈ યોજના

• 2006: કેન્દ્ર પ્રાયોજિત માઇક્રો સિંચાઇ યોજના તરીકે શરૂ.
• 2010: રાષ્ટ્રીય માઇક્રો સિંચાઇ મિશન તરીકે વિસ્તૃત.
• 2014: રાષ્ટ્રીય ટકાઉ કૃષિ મિશનમાં એકીકૃત, ‘ઑન ફાર્મ વોટર મેનેજમેન્ટ’ (OFWM) તરીકે નામિત.
• 2015: OFWM માઇક્રો સિંચાઇ ઘટક PMKSY માં સમાવેશ કરવામાં આવ્યો, જે અગાઉના સહાય અને ખર્ચના ધોરણોને જાળવી રાખે છે.

• ગ્રામ વિકાસ મંત્રાલય : ખેતીના તળાવો, ચેક ડેમ અને અન્ય પાણી જાળવણીની રચનાઓ બનાવે છે.
• જલ સંસાધન મંત્રાલય : વિમુખ કેનાલ, ક્ષેત્ર ચેનલો અને પાણી વિતરણ સિસ્ટમો વિકસાવે છે.
• કૃષિ મંત્રાલય : માઇક્રો-સિંચાઇ અને ભેજ જાળવણીની રચનાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.

• જિલ્લા અને ઉપજિલ્લા સ્તરે સિંચાઇ રોકાણનો એકીકરણ.
• ખેડૂત સુધી પાણીની  પહોચ વધારવી (હર ખેતરમાં પાણી).
• પાણી સ્ત્રોત, વિતરણ અને કાર્યક્ષમ ઉપયોગને એકીકૃત કરવો.
• પાણી બચત તકનીકોને પ્રોત્સાહિત કરવું (એક ટીપું વધુ પાક).
• મ્યુનિસિપલ વેસ્ટ પાણીના ઉપયોગની શક્યતાની તપાસ.
• સિંચાઇ માટે વધુ ખાનગી રોકાણને પ્રોત્સાહન.
• ભુમિગત જળ પુન:ભરવા અને પાણી જાળવણી પદ્ધતિઓ લાગુ કરવી.
• વરસાદ આધારિત વિસ્તારોનો વિકાસ પાણીસંગ્રહ દ્રષ્ટિએ કરવો.

• PMKSY | પ્રધાનમંત્રી કૃષિ સિંચાઈ યોજના કાર્યો:

  • વિવિધ મંત્રાલયો, વિભાગો, એજન્સીઓ, સંશોધન અને નાણાકીય સંસ્થાઓના પ્રયાસોને એકીકૃત કરવું.
  • રાજ્યને જિલ્લા સિંચાઇ યોજના (DIP) અને રાજ્ય સિંચાઇ યોજના (SIP) બનાવવા માટે સક્ષમ બનાવવું.

  PMKSY | પ્રધાનમંત્રી કૃષિ સિંચાઈ યોજનાના ઘટકો:

  1. ત્વરિત સિંચાઇ લાભ કાર્યક્રમ (Accelerated Irrigation Benefit Programme):

     • જલ સંસાધન મંત્રાલય દ્વારા દિશાનિર્દેશ.
     • સિંચાઇ પ્રોજેક્ટ્સની અમલમાં વેગ આપવા માટેનો હેતુ.
     • સિંચાઇ કવરેજ વધારવા માટેના અનેક પ્રોજેક્ટ્સ માટે ભંડોળ.
  2. સંતુલિત જળસંગ્રહ મેનેજમેન્ટ< કાર્યક્રમ (Integrated Watershed Management Programme):
     • ગ્રામ વિકાસ મંત્રાલયના જમીન સંસાધન વિભાગ દ્વારા સંચાલિત.
     • નબળા કુદરતી સંસાધનોના સંરક્ષણ અને વિકાસ માટે.
     • જળકુંભની પુનર્ભરતા માટે.
  3. દરેક ખેતરમાં પાણી (Har Khet Ko Pani ):
     • નવા પાણી સ્ત્રોતોનું નિર્માણ, પાણી સ્ત્રોતોની મરામત અને પુનઃનિર્માણ, કમાન્ડ વિસ્તાર વિકાસ, અને પાણી વ્યવસ્થાપન સુધારણા.
     • સિંચાઇ કવરેજ અને કાર્યક્ષમતા વધારવા માટે.
  4. એક ટીપું વધુ પાક (Per Drop More Crop):
     • કૃષિ, સહકાર અને ખેડૂતોની કલ્યાણ મંત્રાલય દ્વારા અમલ.
     • સ્પષ્ટ પાણી ઉપયોગ સાધનોને પ્રોત્સાહન.
  5. જળસંગ્રહ વિકાસ (Watershed Development):
     • દુષ્કાળગ્રસ્ત વિસ્તાર કાર્યક્રમ, રણ વિકાસ કાર્યક્રમ અને સંકલિત જળસંગ્રહ વિકાસ કાર્યક્રમને એકીકૃત કરે છે.
     • માટી અને પાણી સંરક્ષણ અને ભુમિગત જળ વધારવુ.
• વધુ માહિતી માટે વેબસાઈટની મુલાકાત લો.

• માઇક્રો-સિંચાઇને પ્રોત્સાહન, પાણી ઉપયોગ કાર્યક્ષમતા.
• સજીવ ખેતી પદ્ધતિઓને પ્રોત્સાહન.
• કૃષિ સંબંધિત જાણકારી પ્રદાન કરવી.
• કુદરતી આપત્તિઓ સામે પાક વીમા.
• બજાર સાથે જોડાણ અને સારા ભાવો માટે સહાય.
• માટીના આરોગ્ય કાર્ડની માહીતી.
• કૃષિ મશીનરી માટે સહાય.
• આધુનિક ખેતી પદ્ધતિઓ માટે તાલીમ અને ક્ષમતા નિર્માણ.
• પાકના વિવિધીકરણ માટે પ્રોત્સાહન.
• પાકના પછીના નુકશાનોમાં ઘટાડો.

આ પોસ્ટ પણ વાંચો: પીએમ વિશ્વકર્મા યોજના | PM Vishwakarma Yojana